کنجد

کلیات گیاه شناسی

کنجد گیاهی است یکساله با ارتفاع حدود یک متر که قسمت انتهایی ساقه آن پوشیده از کرک است. برگهای آن بیضی ، باریک و نوک تیز است. گلهای آن به رنگ سفید و یا قرمز بطور تک‌تک در کناره برگهای قسمت انتهایی ساقه ظاهر می‌شود. میوه این گیاه به صورت کپسول و محتوی دانه‌های کوچک و مسطح و بیضوی است که دانه کنجد نامیده می‌شود و قسمت مورد استفاده این گیاه است. وطن اصلی کنجد هندوستان است که از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. در حال حاضر چین بزرگترین تولید کننده کنجد در دنیا می‌باشد. در ایران نیز مقداری کنجد تولید می‌شود که بیشتر آن به مصرف تهیه روغن و حلوا می‌رسد.

ترکیبات شیمیایی

کنجد دارای پروتئین ، ویتامینهای B,D,E,F و لسیتین می‌باشد. مقدار روغن آن در حدود 50% است. روغن کنجد مرکب از حدود 70% اسیدهای جرب اشباع نشده مانند لینولئیک اسید ، ‌اولئیک اسید و مقداری اسیدهای چرب اشباع شده مانند اسید پالمتیک و آراشیدیک اسید می‌باشد. روغن کنجد یکی از روغنهای اشباع نشده و مفید برای بدن است و در آمریکای شمالی و کانادا به مقدار زیاد مصرف می‌شود و دلیل آن این است که این روغن نه فقط کلسترول بدن را بالا نمی‌برد بلکه آنرا کاهش می‌دهد.

طرز تهیه روغن کنجد

برای تهیه روغن کنجد معمولا دانه‌ها را می‌شویند تا رنگ روی آن از بین برود سپس دانه‌ها را آسیاب کرده و در آب می‌ریزند تا پوست آن که سبک است روی آب بیاید که آنرا می‌گیرند. بعد دانه‌ها را خشک کرده و در آب جوش می‌ریزند و خمیر می‌کنند. این خمیر را تحت فشار قرار داده تا روغن آن جدا شود. این روغن را روغن سرد فشار اول می‌نامند و از تفاله باقیمانده تحت اثر فشار و گرما روغنی بدست می‌آید که به نام روغن گرم یا فشار دوم معروف است که البته ارزش غذایی روغن سرد را ندارد.

تفاله باقیمانده از این مرحله را معمولا برای علوفه دامها بکار می‌برند. مخصوصا این تفاله از نظر داشتن مواد پروتئینی غذای خوبی برای گاوهای شیرده است. اگر می‌خواهید از روغن کنجد استفاده کنید دقت کنید که روغن سرد فشار اول باشد که به نام First cold pressed معروف است زیرا در اثر حرارت دادن روغن کنجد خواص خود را از دست می‌دهند.

خواص داروئی

• برای چاق شدن و تقویت نیروی جنسی موثر است.
• برای رفع قولنج کنجد را آسیاب کرده و با سرکه مخلوط کنید و به مقدار نصف وزن کنجد ، مغز بادام پوست کنده را بآن اضافه کنید آنها را پودر کنید و هر روز به مقدار یک قاشق سوپخوری از آن بخورید.
• کنجد گرفتگی صدا را از بین می‌برد.
• نرم کننده معده و روده است.
• کره کنجد که در کانادا به نام تاهیتی معروف است، غذای خوبی برای رشد بچه‌هاست.
• برگ کنجد را اگر به سر بمالید باعث رشد و سیاهی موی سر می‌شود.
• نرم کننده معده و روده‌هاست.
• کنجد فشار خون را کاهش می‌دهد.
• کنجد ضد رماتیسم است.
• برای رفع ناراحتی کیسه صفرا مفید است.
• دم کرده برگ کنجد اسهال خونی را برطرف می‌کند.
• روغن کنجد برای رفع تنگی نفس و سرفه خشک و زخم ریه مفید است.
• روغن کنجد سوزش ادرار را رفع می‌کند.
• از روغن کنجد به جای روغن زیتون در سالاد استفاده کنید.
• کنجد با همه خواصی که دارد برای معده ضعیف مناسب نیست زیرا ثقیل‌الهضم است. اینگونه اشخاص باید آنرا با عسل و سرکه بخورند.