صادرات LNG جایگزین نفت

در صورت توجه جدی و سرمایه‌گذاری محقق می شود
صادرات LNG جایگزین نفت
جام جم آنلاین: در میان تولیدات انرژی و مشتقات نفت و گاز، ‌ال ا‌ن جی که از مایع‌سازی گاز طبیعی به دست می‌آید امروزه جایگاه ویژه‌ای در تجارت جهانی و اقتصاد انرژی پیدا کرده است.

مایع‌سازی گاز، دانش و فناوری پیچیده و پیشرفته‌ای دارد و انتقال و جابه‌جایی آن به دیگر نقاط دنیا با کشتی‌های ویژه صورت می‌گیرد و به دلیل بالا بودن هزینه و زمان اجرای طرح‌های انتقال گاز از طریق خطوط لوله و بروز مسائل سیاسی و بین‌المللی، دارندگان ذخایر گازی علاقه‌مند به تولید و صادرات این نوع از گاز هستند.

ال.ان.جی پس از رسیدن به مقصد دوباره به شکل گاز طبیعی بازگردانده و مصرف می‌شود. در این گزارش به وضعیت صنعت ال.ان.جی ایران و طرح‌های مربوط به آن پرداخته‌‌ایم.

یکی از شکل‌هایی که از گاز طبیعی به دست می‌آید و ارزش اقتصادی آن امروز بیش از دیگر انرژی‌هاست ال.ان.جی (LNG) یا گاز طبیعی مایع شده است که بر اثر فرآورش در کارخانه،‌ گاز طبیعی به صورت مایع درمی‌آید و از طریق کشتی‌های ال.ان.جی‌بر حمل می‌شود.

گاز طبیعی که عمدتا از متان تشکیل شده چنانچه تا منهای 161 درجه سانتی‌گراد در فشار اتمسفر سرد شود، به مایع تبدیل و حجم آن به یک ششصدم حجم گاز اولیه کاهش می‌یابد، در نتیجه حمل آن توسط کشتی‌های ویژه امکان‌پذیر خواهد بود.

اولین محموله گاز طبیعی مایع شده (LNG) به صورت تجاری در سال 1964 از الجزایر به انگلیس حمل شد و از آن هنگام تاکنون تجارت آن رونق یافته است؛ اما این تجارت پرسود و پر منفعت هزینه‌های زیادی برای ساخت بنادر بارگیری، تخلیه و کشتی‌های ویژه حمل و حتی کارخانه‌های تولید آن نیاز دارد.

این نوع گاز پس از حمل و رسیدن به مقصد به گاز طبیعی تبدیل می‌شود و در شرایطی که انتقال گاز به نقاط مختلف دنیا از طریق خط لوله امکان‌پذیر نباشد از ال.ان.جی کمک گرفته می‌شود. در حال حاضر ژاپن یکی از عمده‌ترین خریداران این گاز در دنیا به شمار می‌‌رود که دانش و فناوری آن را نیز در اختیار دارد. ایران به دلیل وجود ذخایر فنی گاز بخصوص منطقه ویژه پارس جنوبی ‌ که یکی از بزرگ‌ترین منابع گازی جهان را در خود جای داده است 3 طرح با عنوان پرشین ال.ان.جی،‌ ایران ال.ان.جی و پارس ال.ان.جی در دست اجرا دارد که متاسفانه هیچ یک از این طرح‌ها تاکنون پیشرفت چندانی نداشته‌اند، در حالی که طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته باید در سال 1390 اولین محموله ال.ان.جی از ایران صادر شود. این برنامه‌ها و چشم‌اندازهای طراحی شده در حالی عنوان می‌شودکه یکی از فشارهای بین‌‌المللی برای تحریم صنعت نفت در این زمینه است تا ایران نتواند از طریق جذب دانش و فناوری و سرمایه لازم در این حوزه دست به پیشرفت بزند؛ اما از سویی قطر که در پارس جنوبی مرز مشترک گازی با ایران دارد هم اکنون صادرکننده ال.ان.جی در منطقه است و از این بابت سود زیادی را عاید کشورش می‌کند. در مهر ماه امسال نیز قطر راه‌اندازی پنجمین واحد تولید ال.ان.جی را جشن گرفت، ولی اجرای 3 طرح عمده ایران در حوزه ال.ان.جی به دلیل پیچیده شدن مذاکرات با طرف‌های خارجی متوقف مانده است. هم‌اکنون تجارت جهانی ال.ان.جی به بیش از 185 میلیون تن در سال افزایش یافته که سهم قطر نزدیک به 40 میلیون تن است و ایران باوجود ذخایر بیش از 27 میلیون تریلیون متر مکعب نتوانسته سهمی از این بازار سودآور را نصیب خود کند. البته ظاهرا بی‌توجهی به این صنعت در برنامه پنجم توسعه نیز پیوستن ایران به باشگاه جهانی تولید و صادرکننده ال.ان.جی را به رویایی تبدیل کرده و برنامه آن را تا 5 سال آینده به حالت تعلیق درآورده است.

قطر هم‌اکنون سعی دارد مالزی و اندونزی را نیز در زمینه تولید و صادرات ال.ان.جی پشت سر بگذارد و خود به بزرگ‌ترین تولیدکننده تبدیل شود.

در حال حاضر به استثنای طرح ایران ال.ان.جی مذاکرات اجرای ایران و پارس ال.ان.جی با طرف‌های خارجی نتیجه‌ای نداشته است.

این طرح‌ها توسط شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی اجرا می شود و مسوولیت‌ صادرات و بازاریابی آن با شرکت ملی صادرات گاز است.

3 طرح ایران ال.ان.جی، پرشین ال.ان.جی و پارس ال.ان.جی در منطقه تمبک واقع در 50 کیلومتری شمال غربی عسلویه اجرا خواهد شد که برای هر کدام از این طرح‌ها 2 فاز در نظر گرفته شده است.

در طرح پرشین ال.ان.جی که به منظور احداث کارخانه مایع‌سازی گاز طبیعی طراحی شده ظرفیت تعیین شده تولید، حداکثر 8/1 میلیون تن در سال گاز مایع است که گاز خوراک‌ آن به میزان 27 میلیون مترمکعب در سال از فازهای 13 و 14 پارس جنوبی تامین خواهد شد.

ظاهرا کم توجهی به صنعت ال ان جی در برنامه پنجم توسعه نیز پیوستن ایران به باشگاه جهانی تولید و صادرات ال ان جی را به رویایی دست نیافتنی تبدیل کرده است

طرح ایران ال.ان.جی نیز با همین هدف طراحی شده و ظرفیت تولید آن حدود 4/5 میلیون تن گاز مایع است و خوراک آن از فاز 12 پارس جنوبی تامین خواهد شد. فناوری مایع‌سازی آن به عهده شرکت آلمانیLinde است. این طرح در حالی طراحی شده که توسعه فاز 12 پارس جنوبی هنوز از پیشرفت چندانی برخوردار نیست و کمبود منابع مالی دارد.

طرح پارس ال.ان.جی نیز برای احداث کارخانه مایع‌سازی گاز طبیعی هدف گذاری شده که ظرفیت تولیدی آن سالانه 10 میلیون تن ال.ان.جی با میزان گاز ورودی به کارخانه 48 میلیون مترمکعب در روز گاز ترش از فاز 11 پارس جنوبی در نظر گرفته شده که توسعه این فاز همچنان با اما و اگرهایی روبه‌روست.

در این طرح پس از امضای قرارداد بخش بالادستی فاز 11 پارس جنوبی با شرکت CNPC چین در خرداد ماه امسال هنوز وضعیت پایین دستی این فاز و نتیجه مذاکرات با شرکت‌های توتال فرانسه و پتروناس مالزی مشخص نیست.

در حال حاضر این طرح در مرحله امکان‌سنجی است که 78 درصد پیشرفت داشته است.

در طرح ایران ال.ان.جی نیز با وجود نهایی شدن قراردادهای مختلف به دلیل عدم تزریق منابع مالی طرح همچنان با تاخیر همراه است. طرح مزبور تنها 25 درصد پیشرفت دارد، در حالی که قرار بوده تا دی ماه سال 1389 اولین صادرات از این فاز صورت گیرد. براساس این گزارش سیدرضا کسایی‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران بتازگی گفته بود که مذاکرات و رایزنی‌ها برای اجرای طرح‌های ال‌.ان.جی ایران در حال انجام است و این رایزنی‌ها در حالی همچنان در مرحله رایزنی و مذاکره متوقف مانده که قطر در این زمینه در حال پیشی گرفتن است. قرار بود طبق توافقی که بانک مرکزی با وزارت نفت در خرداد ماه امسال انجام داد وام 900 میلیون دلاری از محل حساب ذخیره ارزی به یکی از طرح‌های ال.ان.جی (ایران ال‌.ان.جی) اختصاص دهد، اما تاکنون این توافق نیز اجرایی نشده است.2 سال پیش نیز مدیران این صنعت از سرمایه‌گذاری 25 میلیارد دلاری در حوزه ال.ان.جی تا 4 سال آینده خبر داده بودند که ظاهرا با گذشت 2 سال از آن 4 سال وعده داده شده، اتفاق خاصی برای تعجیل و جبران عقب‌ماندگی در این زمینه نیفتاده است.

علی خیراندیش، مدیرعامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی هفته قبل از انجام مذاکراتی برای فروش ال.ان.جی خبر داده بود و به گفته وی مذاکرات با 5 شرکت آسیایی و اروپایی در این زمینه ادامه دارد.

وی به تاخیر در اجرای طرح‌ها اذعان دارد و می‌‌گوید به دلیل مشکلات منابع مالی طرح‌های ال.ان.جی با تاخیر مواجه شده‌اند. خیراندیش از عدم تزریق بموقع منابع مالی انتقاد کرده و تصریح می‌کند: چنانچه منابع مالی بموقع به این طرح‌ها نرسند پیشرفت طرح‌ها 40 درصد خواهد بود.

اظهارات خیراندیش، مدیرعامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی در حالی درباره کمبود منابع مالی این طرح‌ها مطرح می‌شود که وی تابستان امسال با خوشبینی از رسیدن ایران به مقام صادرکننده بزرگ ال.ان.جی تا 8 سال دیگر خبر داده بود.به گفته وی، در این زمینه بخش خصوصی نیز با وجود سودآوری صنعت ال.ان.جی به دلیل آنچه وی عدم پختگی می‌نامد تاکنون نتوانسته با ورود به این بخش سرمایه‌گذاری کند و دولت بیشتر علاقه‌مند است شرکت‌های خارجی را در این طرح سهیم کند. به گفته کارشناسان، صنعت ال.ان.جی با سودآوری بالایی که دارد می‌تواند در صورت توجه جدی برای سرمایه‌گذاری جایگزین نفت برای صادرات و درآمدزایی کشور شود و با افق تعیین شده تا سال 2018 تولید و صادرات ال.ان.جی با قیمت‌های امروزی سالانه 80 میلیارد دلار درآمد عاید کشور کند.

زیبا اسماعیلی