شناسایی و رفع بدسکتورهای هارد دیسک

چنانچه کلیک هفته گذشته را خوانده باشید، می‌دانید سکتورهای هارد‌دیسک چه نقشی در ذخیره‌سازی اطلاعات به‌عهده دارند، چرا خراب می‌شوند و چگونه این سکتورهای خراب از طریق کنترلر هارد‌دیسک مشخص و نشانه‌گذاری می‌شوند؟ حال شما را با ابزارهایی آشنا می‌کنیم که توسط سیستم‌عامل، شرکت‌های سازنده‌ هارد‌دیسک و دیگر شرکت‌های نرم‌افزاری برای مدیریت و بررسی وضعیت سلامت هارد‌دیسک رایانه طراحی شده‌ است.

تحقیق و تفحص در هارد‌دیسک

در هر سیستم‌عامل ابزارهایی برای بررسی وجود سکتورهای خراب در هارد‌دیسک وجود دارد. به‌عنوان مثال هنگامی که رایانه مجهز به سیستم‌عامل ویندوز را به‌طور ناگهانی خاموش می‌کنید، پس از روشن کردن رایانه مشاهده می‌کنید که پیش از بوت شدن سیستم‌عامل، ابزاری برای بررسی هارد‌دیسک و رفع مشکلات احتمالی اجرا می‌شود.

اجرای این عملیات از سوی سیستم‌‌های عامل به‌طور خودکار و باتوجه به بروز برخی رخدادها صورت می‌گیرد، اما می‌توانید به‌صورت دستی نیز هر زمان که احساس کردید هارد‌دیسک رایانه نیازمند بررسی است، از این ابزارها استفاده کنید. روش انجام این کار در سیستم‌عامل ویندوز و لینوکس به این شرح است:

ویندوز

چنانچه با خط فرمان آشنایی دارید، می‌توانید پس از اجرای Command Prompt و مراجعه به درایو موردنظر، از فرمان chkdsk /r یا chkdsk /b برای بررسی هارد‌دیسک نسبت به وجود سکتور خراب روی آن کمک بگیرید.

نکته: تفاوت این دو فرمان این است که فرمان دوم، سکتورهایی را که پیش از این از سوی سیستم‌عامل به‌عنوان سکتور خراب نشانه‌گذاری شده‌اند، دوباره بررسی می‌کند.

سیستم‌عامل ویندوز علاوه بر فرمان‌پذیری در خط فرمان، ابزاری با محیط کاربری گرافیکی را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

برای استفاده از این ابزار کافی است پنجره ویندوز اکسپلورر را اجرا کرده و روی درایو موردنظرتان کلیک راست ماوس را فشار دهید.

در ادامه گزینه Properties را از منوی به‌نمایش درآمده کلیک کرده و پس از انتخاب تب Tools روی گزینه Check now کلیک کنید. در پنجره به‌نمایش درآمده علامت چک‌مارک گزینه Scan for and attempt recovery of bad sectors را فعال کرده و در پایان روی Start کلیک کنید.

توجه داشته باشید هنگام استفاده از هریک از این ابزارها، باتوجه به نیازمندی دسترسی به درایو موردنظر، چنانچه این درایو همان درایوی باشد که سیستم‌عامل در آن نصب شده یا اطلاعات ذخیره شده در درایو از سوی برنامه‌ها و پردازش‌های دیگر درحال استفاده باشد، هشداری مبنی بر اجرای فرآیند بررسی در بوت بعدی سیستم‌عامل نمایش داده می‌شود. همچنین این ابزار در سیستم‌عامل ویندوز قادر به نشانه‌گذاری هر سکتور به‌عنوان سکتور خراب نیست و درصورتی که سکتور خرابی روی هارد‌دیسک رایانه شما یافت شود، تمام کلاستر (cluster) مورد نظر به‌عنوان خراب نشانه‌گذاری شده و اطلاعات از کلاستر معیوب به کلاستر استفاده نشده دیگر منتقل می‌شود.

لینوکس

در سیستم‌عامل لینوکس پیشنهاد می‌شود پس از اجرای ترمینال، از فرمان e2fsck –c کمک بگیرید. البته می‌توانید در حالت کلی باتوجه به فایل سیستم درایو خود از متغیر fsck کمک بگیرید.

پارامتر cـ در این فرمان موجب می‌شود تا تست فقط خواندنی روی درایو شما صورت گرفته و از هرگونه آسیب احتمالی به اطلاعات جلوگیری شود. همچنین می‌توانید از پارامتر cc ـ برای اجرای بی‌خطر تست خواندن ـ نوشتن نیز کمک بگیرید.

ابزار سازندگان

شرکت‌های سازنده رسانه‌های ذخیره‌ساز نیز باتوجه به عملکرد و امکانات محصولات خود ابزارهای متعددی را برای بررسی، خطایابی، نشانه‌گذاری و رفع مشکلات احتمالی در آنها طراحی کرده‌اند. به‌عنوان مثال Western Digital ابزار Data Lifeguard را برای محصولات خود ارائه کرده است و Seagate ابزار SeaTools را برای بررسی درایوهای Seagate، Maxtor و Samsung در اختیار کاربران قرار داده است.

توجه داشته باشید هر دو ابزار، گزینه‌های لازم برای تست و رفع خطاهای احتمالی را در اختیار شما قرار می‌دهند، اما برخی امکانات طراحی شده در این ابزارها پرخطر بوده و برخی دیگر بی‌خطر هستند. پس برای پیشگیری از بروز هرگونه مشکل احتمالی حتما از اطلاعات خود یک نسخه پشتیبان تهیه کنید.

http://jjo.ir/RskFiK

http://jjo.ir/vXDsBL

ابزارهای جانبی

دنیای امروزی دنیای اطلاعات است و باتوجه به اهمیت زیاد اطلاعات، شرکت‌های نرم‌افزاری دیگر نیز برای بررسی سلامت هارد‌دیسک و رفع خطاهای احتمالی موجود در آن ابزارهای مختلفی را طراحی کرده‌اند. یکی از بهترین این ابزارها SpinRite محصولی از موسسه تحقیقاتی گیبسون است. این ابزار در سطحی پایین‌تر از سیستم‌عامل اجرا شده و به‌طور مستقیم با کنترلر هارد‌دیسک شما در ارتباط است. دسترسی مستقیم به کنترلر هارد‌دیسک این امکان را به این ابزار می‌دهد تا به بهترین نحو در بازیابی اطلاعات از دست رفته عمل کرده و در عملیات اسکن سطح هارد‌دیسک نیز موفق باشد. قابل ذکر است نحوه عملکرد این ابزار و اجرای آن در سیستم‌عامل FreeDOS موجب بروز محدودیتی نیز در آن شده است. این ابزار قابلیت دسترسی به 2 به توان 28 سکتور (456/435/268) را دارد و به این ترتیب چنانچه هارد‌دیسک شما به سکتورهای 512 بایتی تقسیم شده باشد فقط 128 گیگابایت آن توسط برنامه پشتیبانی می‌شود و در صورتی‌که سکتورهای چهار کیلوبایتی تشکیل‌دهنده هارد شما باشند، 1024 گیگابایت یا یک ترابایت از ظرفیت آن توسط برنامه پشتیبانی می‌شود.

http://jjo.ir/qQrZuT

آیا سکتورهای خراب ترمیم می‌شوند؟

در حالت کلی نقص و آسیب فیزیکی ناشی از تولید، صدمات وارده به هد (Head) و بسیاری از آسیب‌های دیگری که از سوی کنترلر هارد‌دیسک تشخیص داده و نشانه‌گذاری شده‌اند غیرقابل ترمیم است. اما در این میان برخی سکتورها را نیز سیستم‌عامل به‌عنوان سکتور خراب نشانه‌گذاری می‌کند که در این شرایط ترمیم این سکتورها غیرممکن نیست.

به‌عنوان مثال گاهی کنترلر هارد‌دیسک می‌تواند کلاسترها یا بلوک‌هایی را که توسط سیستم‌عامل به‌عنوان خراب نشانه‌گذاری شده‌اند ترمیم کند، زیرا همان‌طور که اشاره کردیم سیستم‌عامل با مشاهده‌ یک سکتور خراب، تمام کلاستر (مجموعه‌ای از چند سکتور مرتبط با هم) موردنظر را به‌عنوان خراب نشانه‌گذاری می‌کند. در این شرایط با استفاده از ابزارهایی که معرفی کردیم، سطح هارد‌دیسک بررسی شده و کنترلر هارد همه سکتورها را بررسی می‌کند. با انجام این عملیات کنترلر، سکتور خراب را پیدا کرده و عملیات جایگزینی سکتور جدید و آدرس‌دهی مجدد به سکتور را انجام می‌دهد. در این شرایط سکتور خرابی که قبلا توسط سیستم‌عامل شناسایی شده بود، دوباره آدرس‌دهی شده و چنانچه با کمک ابزارهای موجود در سیستم‌عامل نیز عملیات اسکن مجدد روی درایو اجرا شود، سکتورها در دسترس بوده و کلاستری که پیش از این توسط سیستم‌عامل به‌عنوان کلاستر خراب نشانه‌گذاری شده بود، از این حالت خارج شده و سکتورهای موجود در کلاستر دوباره مورد استفاده سیستم‌عامل قرار می‌گیرد.

امیر عصاری

http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2140352959040313170