تعریف کلی مهندسی کشاورزی

مهندسی کشاورزی

دیباچه
 کشور ایران با وجود 37 میلیون هکتار اراضی دارای قابلیت کشاورزی، 18 تا 100 میلیارد متر مکعب منابع آبی قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوایی در 14 اقلیم گوناگون، پتانسیل بسیار خوبی در بخش کشاورزی دارد. البته برای توسعه این بخش مهم که به حق آن را محور توسعه اقتصادی کشور تلقی کرده‌اند، باید از کشاورزی سنتی فاصله گرفت و با بهره‌گیری از دانش کشاورزی، به کشاورزی مکانیزه نزدیک شد. دانش و تخصصی که در گرایش‌های مختلف مهندسی کشاورزی آموزش داده می‌شود. این رشته در سه گرایش آب، اقتصاد کشاورزی و ماشین‌های کشاورزی از بین داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دانشجو می‌پذیرد.
گرایش آب‌
هدف‌ این‌ رشته‌ استفاده‌ از آب‌ در کشاورزی‌ است‌. بنابراین‌ یک‌ مهندس‌ آب باید با آب‌ و ویژگی‌های‌ آن‌، طریقه‌ استحصال‌ آب‌، طریقه‌ انتقال‌ آب‌ به‌ محل‌ مصرف‌ و طریقه‌ مصرف‌ آب‌ آشنا باشد و برای‌ تسلط‌ به‌ موارد فوق‌ لازم‌ است‌ که‌ از دانش‌های‌ دیگری‌ از قبیل‌ زمین‌شناسی‌، هواشناسی‌، خاک‌شناسی‌، گیاه‌شناسی‌، طراحی‌ و ساخت‌ تأسیسات‌ آبی‌ و مکانیزم‌ مصرف‌ آب‌ توسط‌ خاک‌ و گیاه‌ اطلاع‌ داشته‌ باشد. به‌ عبارت‌ دیگر این گرایش ‌، علم‌ آب‌ و خاک‌ است‌ و دانشجویان‌ درباره‌ نحوه‌ رساندن‌ آب‌ تا مزرعه‌ توسط‌ کانال‌ها یا لوله‌های‌ انتقال‌ آب‌ و شبکه‌های‌ توزیع‌ آب‌ در زمین‌ زراعی‌، تأمین‌ نیاز محصولات‌ زراعتی‌ و باغی‌ با روش‌های‌ مختلف‌ آبیاری‌، خارج‌ ساختن‌ آب‌های‌ اضافی‌ از پیرامون‌ ریشه‌ به‌ منظور تنفس‌ ریشه‌ گیاه‌ توسط‌ شبکه‌های‌ زهکشی‌ و احداث‌ سدهای‌ انحرافی‌ و خاکی‌ برای‌ آبیاریِ کشاورزی‌ آموزش‌ می‌بینند.
توانایی‌های‌ لازم
مهندسی‌ کشاورزی‌ دارای‌ 10 گرایش‌ است‌ که‌ در این‌ میان‌ سه‌ گرایش مهندسی‌ آب‌، مهندسی‌ اقتصاد کشاوری‌ و مهندسی‌ ماشین‌های‌ کشاورزی‌ از بین‌ داوطلبان‌ گروه‌ آزمایشی‌ ریاضی‌ و فنی‌ دانشجو می‌پذیرند. به‌ عبارت‌ دیگر در این‌ سه‌ گرایش‌ دانشجویان‌ باید بر دروس‌ ریاضی‌ و فیزیک‌ مسلط‌ بوده‌ و بتوانند بخوبی‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ کرده‌ و محاسبه‌ کنند و از عهده‌ دروس‌ مهم‌ این‌ رشته‌ از قبیل‌ نقشه‌برداری‌ یا استاتیک‌ برآیند.
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌
در کشور ما کشاورزی‌ محور توسعه‌ شناخته‌ شده‌ است‌ و محور کشاورزی‌ نیز آب‌ است‌. پس‌ باید در این‌ زمینه‌ سرمایه‌گذاری‌ کنیم‌. هر چند که‌ در زمینه‌ منابع‌ آب‌ سرمایه‌گذاری‌ بسیاری‌ خوبی‌ شده‌ است‌ و این‌ سرمایه‌ گذاری‌ ادامه‌ نیز دارد تا جایی‌ که‌ به‌ جرأت‌ می‌توانیم‌ بگوییم‌ که‌ اگر زمانی‌ در مملکتمان‌ پولی‌ برای‌ راهسازی‌ نداشته‌ باشیم‌، حتماً پولی‌ برای‌ استحصال‌ و توزیع‌ آب‌ کنار خواهیم‌ گذاشت‌. بنابراین‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ بازار کار خوبی‌ دارند و در آینده‌ بازار کار آنها بهتر نیز خواهد شد. در حال‌ حاضر نیز فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ در بخش‌ خصوصی‌، وزارت‌ نیرو، وزارت‌ جهاد کشاورزی‌، مهندسین‌ مشاور آب‌ و خاک‌، پیمانکاری‌های‌ مختلف‌ و شیلات‌ زمینه‌ کاری‌ دارند. برای‌ مثال‌ در بخش‌ شیلات‌، طراحی‌ استخر برای‌ پرورش‌ ماهی‌ در حیطه‌ کار مهندسین‌ آب‌ است‌.

زمینه‌های اشتغال
زراعتهدف از ایجاد دوره کارشناسی ارشد در رشته زراعت، تربیت افرادی است که بتوانند به عنوان کارشناس ارشد در زمینه‌های مختلف تولیدی کار و در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای و مطالعاتی و همچنین به صورت مربی پژوهشی، در موسسات اموزش عالی و به عنوان مجری امور تحقیقات کشاورزی و یا به عنوان مدیر و مجری واحدهای تولیدی دولتی و خصوصی بخش کشاورزی، منشأ خدمت باشند. ایجاد رشته زراعت برای تربیت کارشناسانی است که بتوانند در جهت افزایش سطح زیرکشت محصولات اصلی کشاورزی، استفاده بهینه از زمان و بالا بردن عملکرد این محصولات در واحد سطح (هکتار)، تلاش کنند. با توجه به این که در حال حاضر حدود ۱۶ میلیون هکتار از اراضی کشور، زیرکشت محصولات مختلف زراعی قرار دارد و با عنایت به این که مساحت زمین‌های قابل کشت در کشور حدود ۵۰ میلیون هکتار است، و نظر بر این که ایران از تنوع آب و هوایی برخوردار است؛ با برنامه ریزی صحیح و دقیق و با استفاده از دانش کارشناسان رشته زراعت و اصلاح نباتات، می توان به میزان هر چه بیشتر از زمین‌های کشور برای افزایش تولید کمی و کیفی بهره برداری نمود. این مطالب ضرورت و اهمیت تربیت افرادی را که بتوانند با به کار گرفتن دانش خود در جهت رسیدن به این اهداف اقدام نمایند، مشخص می کند. همچنین از جمله مشکلات کشاورزی در کشور ما همواره این بوده است که مجریان فعالیت‌های تولیدی کشاورزی، کمتر تحصیلاتی در زمینه کشاورزی داشته‌اند؛ به طوری که روش‌های کار همچنان سنتی و قدیمی باقی مانده است. در حالی که در سطوح بالاتر یعنی کارشناسان و یا مراکز برنامه‌ریز و هدایت‌گر، توان بالایی برای تأمین فن‌آوری مورد نیاز وجود دارد.

اصلاح نباتات
بطور کلی بازار کار متخصصین گرایش اصلاح نباتات را می‌توان در دو بخش اصلی زیر مورد توجه قرار داد:
۱- بخش دولتی:
دربخش دولتی این افراد در مراکز مختلفی از قبیل سازمان تحقیقات کشاورزی (در این مراکز متخصصان به عنوان محقق در بخش‌های مختلف از جمله غلات، دانه های روغنی، حبوبات اهداف اصلاحی را در گیاهان مذبور پیگیری نموده و در رابطه با مقاومت به تنش‌ها، مقاومت به آفات و امراض، بهبود کیفی محصولات و انتقال ژن و … به فعالیت می‌پردازند در حال حاضر متخصصان با درجه علمی دکتری به عنوان عضو هیات علمی در این سازمان پذیرفته و از حقوق و مزایای این مرتبه سازمانی بهره مند می‌شوند.) و سازمان جهاد کشاورزی (با توجه به ماهیت سازمان جهاد کشاورزی، فعالیت‌های این سازمان مرحله بعد از تحقیقات بوده به عبارت دیگر بکار بستن نتایج تحقیقات و شیوه‌های نوین علمی در عرصه کشاورزی یکی از اهداف اصلی این سازمان به شمار رفته، متخصصان اصلاح نباتات در این سازمان در رده‌های مختلف سازمانی مشغول بکار شده و دامنه کاری آن‌ها از ارائه مشاوره‌های علمی تا پایه‌ریزی سیاست‌های بخش کشاورزی در زمینه علمی مربوطه را شامل خواهد شد.) می‌توانند مشغول به کار شوند.

۲- بخش خصوصی:
با نگاهی اجمالی به فعالیت‌های بخش خصوصی در کشورهای پیشرفته دیده می‌شود که تمام فعالیت‌های علمی و اجرایی بخش کشاورزی توسط این بخش به اجرا درآمده و دولت تنها نقشی نظارتی دارد، این امر نشان دهنده پتانسیل بالای بخش خصوصی در جذب متخصصان کشاورزی به ویژه متخصصان اصلاح نباتات است. در این بخش با توجه به توانایی اصلاح‌گران در سرپرستی تیم‌های تحقیقاتی نیاز بالایی به نیروی علمی و اجرایی این افراد وجود دارد. این متخصصان در موسسات اصلاح، تولید و توزیع بذر، موسسات تولید فرآورده‌های ژنتیکی، شرکت‌های کشت و صنعت، موسسات تولید سموم کنترل آفات و بیماری‌ها و… مشغول بکار خواهند شد.

۳- سازمان‌های آموزش عالی و دانشگاه‌ها:
فارغ التحصیلان رشته اصلاح نباتات در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد با توجه به توان علمی خود می‌توانند در سازمان‌های آموزش عالی و دانشگاه‌ها در گروه زراعت و اصلاح نباتات به عنوان مدرس مشغول بکار شده و از مزایای اعضا هیات علمی بهره مند شوند.

صنعت و بازار کار رشته مهندسی کشاورزی- آباگر به برخی از خبرها و آمار آب های شیرین توجه کنید و به عواقب خطرناک خشکسالی و خسارت های جبران ناپذیر آن فکر کنید آنچه از تعجب شما می‌کاهد و به ارزش اسم این رشته می‌افزاید همان برخورد مهندس با آب، این ماده حیات بخش است محدودیت منابع، نیاز روز افزون و افزایش جمعیت برای مهندسی کردن در حوزه آب آنقدر ارزشمند و ضروری است که نیازی به دلیل و برهان ندارد، برای تامین نیروی انسانی متعهد و متخصص در رشته آبیاری و به منظور نیل به خودکفایی در زمینه آبیاری و زهکشی لازم است متخصصینی تربیت شوند که بتوانند با استفاده از دانش و تجربیات خود در توسعه و رشد اقتصادی کشور از طریق بالا بردن راندمان استفاده از منابع آب و خاک دخالت کرده و در امور تحقیقات و آموزش و برنامه ریزی و طراحی و زهکشی نیز خدمت نمایند. هدف دوره، تربیت کارشناسان کارآموزی است که بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسوولیت در رشته‌های آبیاری و امور آب کشور در برنامه‌ریزی و آموزش علوم آبیاری و زهکشی منشاء خدمات شایسته باشند. طول این دوره 4 سال است که طی آن دانشجویان با فراگرفتن 21 واحد دروس عمومی، 40 واحد دروس علوم پایه ، 26 واحد دروس اصلی کشاورزی و 38 واحد دروس تخصصی الزامی،11 واحد دروس تخصصی انتخابی، عملی و کارهای صحرایی مهارتهای لازم برای انجام دادن امور فوق را کسب می‌کنند که جمعا 136 واحد می باشد. داوطلبان باید در علوم پایه ریاضی و تجربی قوی، در رابطه با آب، خاک و مصرف بهینه آب علاقه‌مند و برای اشتغال در کارهای صحرایی دارای توان جسمی کافی و روحیه لازم باشند. 
علم آبیاری، علم آب و خاک است، نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط کانالها یا لوله‌های انتقال آب و شبکه‌های توزیع آب در زمین زراعی، تأمین نیاز محصولات زراعی و باغی با روشهای مختلف ‌آبیاری و خارج ساختن آبهای اضافی از پیرامون ریشه به منظور تنفس ریشه گیاه توسط شبکه‌های زهکشی و احداث سدهای انحرافی و خاکی برای آبیاری کشاورزی، جزء مهمترین زمینه‌های کاری یک مهندس آبیاری است. فارغ‌التحصیلان می‌توانند تا سطح کارشناسی ارشد و بالاتر ادامه تحصیل دهند و یا در وزارت کشاورزی و امور آب سازمانهای آب منطقه‌ای وزارت نیرو ، واحد آب وزارت جهاد سازندگی و مهندسان مشاور رشته آب کشور به کار اشتغال ورزند. البته فارغ‌التحصیلان این رشته با توجه به واحدهای گذرانده شده می‌توانند در زمینه‌های دیگر، مثل نقشه برداری، محاسبه آبهای روان و سیل ناشی از بارندگی، طراحی و احداث سیل بندها، حفاظت آب و خاک در مقابل فرسایش، طراحی سیستم فاضلاب شهری، استفاده از زمینهای شور و قلیایی و آبهای شور در کشاورزی و. . . وارد عرصه کار شوند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در برنامه ریزی و هدایت امور اجرایی پروژه های آبیاری و زهکشی، تدریس در دبیرستانهای کشاورزی و نیز در کارهای آزمایشگاهی آموزشکده ها و دانشکده های کشاورزی در زمینه آبیاری و زهکشی فعالیت نمایند .
دکتر محمد حسین امید استاد مهندسی آبیاری دانشگاه تهران در معرفی این رشته می‌گوید: 
«دانشجویان رشته آبیاری بخشی از دروس رشته مهندسی عمران آب و بخشی از دروس رشته کشاورزی را مطالعه می‌کنند. چرا که هدف این رشته استفاده از آب در کشاورزی است. بنابراین یک مهندس آبیاری باید با آب و ویژگی‌های آن ، طریقه استحصال آب، طریقه انتقال آب به محل مصرف و طریقه مصرف آب آشنا باشد و برای تسلط به موارد فوق لازم است که از دانشهای دیگری از قبیل زمین‌شناسی ، هواشناسی ،‌ خاک‌شناسی، گیاه‌شناسی، طراحی و ساخت تاسیسات آبی و مکانیزم مصرف آب توسط خاک و گیاه اطلاع داشته باشد. 
برای مثال باید بداند که یک باغ به چقدر آب نیاز دارد و گیاه باغی چه فرقی با گیاه علوفه‌ای دارد؟ یا این که بداند در کشت سنتی، کشت مکانیزه و کشت آبیاری تحت فشار چقدر آب مصرف می‌شود و همچنین باید بداند که یک سد چه ارتفاع، عرض ، حجم و بیرون‌ریزی آب باید داشته باشد. 
البته همانطور که پیش از این گفته شد عمده درسهای این رشته، آبیاری است و دانشجویان آبیاری دروسی در زمینه شناخت منابع آب زیرزمینی و سطحی و نحوه بهره‌برداری بهینه از این منابع و آبیاری و زهکشی (شیوه‌های آبیاری زمین‌های مختلف و نحوه دفع آبهای مازاد و هدایت آن به سوی رودخانه) مطالعه می‌کنند.» 
دکتر امید همچنین در مورد تفاوت تخصصی مهندس کشاورزی – آبیاری با مهندس عمران – آب می‌گوید: «مهندس عمران آب‌سازه‌های آبی را طراحی می‌کند اما مهندس آبیاری طراحی‌های هیدرولیکی تاسیسات آبی را انجام می‌دهد. برای مثال مهندس آبیاری حجم،‌ارتفاع و عرض سد را تعیین می‌کند و مهندس عمران مشخص می‌کند که سد مورد نظر باید با چه آماتور و سیمانی ساخته شود و مقاومت آن چقدر باید باشد.»

آینده شغلی و بازار کار 
اقتصاد کشاورزی
هرساله از طریق رسانه‌های گروهی مطلع می‌شویم که در بعضی از نقاط کشور، در دی یا فروردین سیل می‌آید و در تیرماه و مردادماه در همان منطقه خشکسالی می‌شود. حوادثی که آثار و تبعات آن از یک سو به صورت فقر، مهاجرت بی‌رویه روستائیان به شهرها، ناامنی، فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی جلوه‌گر  و از سوی دیگر باعث وابستگی کشور ما به قدرت‌های بزرگ دنیا می‌شود. قدرت‌هایی که امروزه محصولات مهم کشاورزی از قبیل گندم و برنج را نه به عنوان کالای مصرفی بلکه به عنوان ابزارهای سیاسی می‌دانند. 
حال در مقابل این مشکل چه باید کرد؟ باید گفت که این بر عهده برنامه‌ریزان اقتصاد کشاورزی است که الگوهای متداول اقتصادی را با شرایط عینی کشور و با استفاده از تجربیات دیگران و پیش‌شرط‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تعیین و طراحی کرده و ساز و کاری متناسب با شرایط موجود کشور ارائه دهند تا بتوان از بروز حوادث فوق و پیامدهای منفی آن تا حدودی جلوگیری کرد. 
اما متاسفانه در کشور ما جایگاه فارغ‌التحصیلان مهندسی کشاورزی و از جمله مهندس اقتصاد کشاورزی به درستی مشخص نیست. البته این به آن معنا نیست که فارغ‌التحصیل این رشته در صورت توانمندی می‌تواند در شرکت‌های خصوصی طرحهای اقتصادی و کشاورزی ارائه دهد یا در جهاد کشاورزی به برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای واحدهای کشاورزی مثل مزارع ، مرغداری‌ها و کارخانه‌های صنایع غذایی بپردازد یا در مورد علل موفقیت و عدم موفقیت واحدهای مختلف کشاورزی و نحوه سرمایه‌گذاری در زمینه محصولات کشاورزی تحقیق کند.

ماشین‌های کشاورزی
آیا حضور مهندسان ماشین‌های کشاورزی در کارخانجات ساخت ماشینهای کشاورزی امری ضروری است؟ 
شاید به نظر شما پاسخ این سوال واضح و روشن است و اصلا نیازی به طرح چنین سوالی نیست. اما حقیقت این است که عده‌ای معتقدند یک مهندس مکانیک نیز می‌تواند مسوولیت‌ مهندس ماشینهای کشاورزی را بر عهده گرفته و ماشین‌های کشاورزی را طراحی کند. در حالی که اگر یک مهندس طراح از خواص مکانیکی محصولات کشاورزی اطلاع نداشته باشد، نتیجه کار کیفیت خوبی نخواهد داشت. برای مثال اگر قرار است در یک کارخانه تراکتورسازی، تراکتوری برای درو کردن خوشه‌های گندم طراحی شود، باید تیغه کمباین برای بریدن این محصول حساب شده باشد و زاویه برش مشخص شود و البته این کار در حیطه تخصص مهندس ماشین‌های کشاورزی است. خوشبختانه در حال حاضر مدیران کارخانجات ساخت ماشین‌های کشاورزی نیز به همین نتیجه رسیده‌اند و فارغ‌التحصیلان این رشته بطور نسبی از فرصت‌های شغلی خوبی برخوردارند.

آبیاری آیا می‌دانید که در کشور ما هر ساله بیش از 75 درصد از آب استحصالی به هدر می‌رود؟ و در حالی که میزان کشت آبی کشور و همچنین نیاز واقعی آبی زمینهای زراعی و باغات، نباید از 20 میلیارد متر مکعب آب افزونتر باشد، هرساله 82 میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود؟ تصور می‌کنید که به چه دلیل هر ساله بخش اعظم این منبع بزرگ حیاتی در کشور ما تلف می‌شود؟ 
کارشناسان و متخصصان آبیاری معتقدند که مشکل اصلی، آبیاری سنتی است. زیرا در آبیاری سنتی به علت روان بودن آب و قرار گرفتن در معرض خورشید و مجاورت با بادهای موسمی و غیرموسمی، تبخیر آب بسیار زیاد است. از سوی دیگر در آبیاری سنتی با استفاده از رودخانه‌ها و ریزش‌های جوی، صرف نظر از فرو رفتن آب در زیر زمین که منجر به اتلاف بخش بزرگی از آب می‌شود، موجبات رویش علف هرز و پراکندگی بذر در باغ یا مزرعه را فراهم می‌سازد و بالاخره در این روش بسیاری از کشاورزان بیش از حد نیاز، گیاهان را آبیاری می‌کنند و حتی به میزان 3 برابر نیاز واقعی گیاه به مزرعه آب هدایت می‌شود و چون آب یکی از عمده اقلام هزینه می‌باشد، قیمت تمام شده تولیدات کشاورزی نیز با مصرف آب اضافی، به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد. 
از همین‌جا می‌توان به نقش مهم فارغ‌التحصیلان مهندسی آبیاری و نیاز جامعه ما به این دسته از متخصصان پی‌برد با افرادی که باطراحی روشهای آبیاری نوین نه تنها از تلفات آب جلوگیری می‌کنند بلکه با به حداقل رساندن تنش گیاهی در جذب آب و کمک به گسترش ریشه‌های مرئی در اعماق پایین‌تر خاک، میزان محصول در واحد سطح را در مواردی به میزان 2 تا 3 برابر افزایش می‌دهند و باعث بالا بردن کیفیت تولید نیز می‌شوند. برای مثال امروزه مهندسان آبیاری ایرانی با ابداع شیوه آبیاری قطره‌ثقلی توانسته‌اند به اهداف باارزشی از جمله صرفه‌جویی 70 درصدی، ازدیاد محصول در واحد سطح، عدم نیاز به پمپ و نیروی الکتریسیته، عدم نیاز به مدیریت متبحر و گران قیمت‌، عدم گرفتگی قطره‌چکان‌ها، لازم نبودن سرمایه اولیه زیاد،‌ آموزش سریع و چند روزه به زارعان و در نهایت افزایش درآمد کشاورزان و سرمایه‌گذران در این بخش اشاره کرد که همه این موارد، در دراز مدت در صورت عمومیت یافتن آن در سطح مزارع کشور، سبب خواهد شد تا بتدریج از واردات مواد غذایی بی‌نیاز شده و از مهاجرت روستائیان به شهرها به طرز مطلوبی جلوگیری شود. 
ما در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که آب معدود و زمین محدود داریم. پس لازم است در کشاورزی بهترین روش را بکار ببریم تا بالاترین راندمان را داشته باشیم اما متاسفانه در ایران راندمان آبیاری 30 یا 25 درصد است یعنی از هر 100 لیتر آب ، 70 تا 75 لیتر آن از بین می‌رود و ما فقط 30 لیتر آن را مصرف می‌کنیم در حالی که در دنیا این راندمان 70 درصد است و حتی در تعدادی از کشورهای پیشرفته دنیا این راندمان به 90 درصد هم رسیده است. حال اگر ما راندمان آبیاری‌مان را دو برابر کنیم بدون شک تولیدات کشاورزی ما رشد بسیاری خواهد داشت. 
در حال حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته در بخش خصوصی، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مهندسان مشاور آب و خاک، پیمانکاری‌های مختلف و شیلات زمینه‌کاری دارند. برای مثال در بخش شیلات، طراحی استخر برای پرورش ماهی در حیطه کار مهندسین آبیاری حضوری فعال دارند. 
در یک کلام باید گفت فرصت‌های شغلی این رشته بسیار زیاد و حتی بیشتر از مهندسی عمران است چون از یک سو تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته کمتر از مهندسان عمران است و از سوی دیگر بازار کار بسیار متنوع و در عین حال تخصصی برای این دسته از فارغ‌التحصیلان وجود دارد. 
یک مهندس آبیاری علاوه بر کار در زمینه‌ تخصصی خود می‌تواند در زمینه‌های دیگر مثل نقشه‌برداری، محاسبه آب‌های روان وسایل ناشی از بارندگی، طراحی و احداث سیل‌بندها، حفاظت آب و خاک در مقابل فرسایش، طراحی سیستم فاضلاب شهری و استفاده از زمینه‌های شور و قلیایی و آب‌های شور در کشاورزی فعالیت کند.

از جمله کارهایی که فارغ‌التحصیلان رشته جنگل‌داری می‌توانند انجام دهند به شرح زیر است: 
1- طراحی، محاسبه و تهیه طرح‌های جنگل‌داری در جنگل‌های شمالی و سایر قسمت‌های ایران در مساحت‌های مختلف به صورت مجزا یا طراحی طرح‌های جنگلداری در داخل یک حوضه آبخیز. 
2-طراحی‌، محاسبه و اجرای راه‌ها و جاده‌های جنگلی، شامل : مسیریابی، پیاده کردن مسیر و زیرسازی جاده ها. 
3-انجام کارهای نقشه برداری که در کارهای راه سازی و تهیه نقشه‌های دقیق جنگلی برای محاسبات و طراحی مورد نیاز است. 
4-شرکت در طرح‌های تحقیقاتی مراکز علمی و موسسات پژوهشی کشور. 
5-طراحی و تهیه طرح‌های بهره‌برداری از جنگل‌های ایران. 
6-طراحی و تهیه، نظارت و اجرای طرح‌های جنگل‌‌کاری و پارک‌های جنگلی در مناطق معتدل، خشک و نیمه خشک کشور. 
7- طراحی و احداث نهالستان‌های موقت و دائمی جنگل و تولید انبوه نهال و مکان‌یابی مناطق تولید بذر و تهیه بذرهای جنگلی و تامین نیاز نهالستان‌های جنگلی. 
8-تهیه، محاسبه و اجرای طرح‌های آمار برداری و اندازه‌گیری از جنگل‌های شمال کشور. 
فارغ‌التحصیلان که به دریافت درجه مهندسی منابع طبیعی در رشته جنگل‌داری نایل می شوند از اطلاعات کافی فنی و مهندسی از یک طرف و علوم طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مربوط به مناطق جنگلی از طرف دیگر برخوردارند. 
فارغ‌التحصیلان با دارا شدن درجه مهندسی منابع طبیعی در رشته شیلات، محیط زیست و مرتع و آبخیزداری می توانند در امور زیر مفید واقع شوند: 
1-افزایش اطلاعات و آگاهی های افراد نسبت به شیلات و وسایل آن 
2-رشد و پرورش قدرت درک مفاهیم اساسی شیلات و آبزیان و زیست‌گاه‌های آبی 
3-توسعه شایسته در کاربرد مناسب‌ترین روش برای حل مسایل و مشکلات شیلات کشور 
4- کسب مهارت در تهیه، اجرا و نظارت طرح‌های پژوهشی کاربردی مربوط به شیلات و آبزیان، فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان کارشناس در موسسات آموزشی و پژوهشی و در سازمان شیلات کشور و واحدهای تابعه به عنوان کارشناسان برنامه‌ها و پروژه‌ها خدمت کنند.
فارغ التحصیلان گرایش محیط زیست ، اطلاعات ، علایق و آگاهی های خود نسبت به محیط زیست و مسائل آن در سطح جهان و به ویژه محیط زیست کشور را افزایش می دهند. قدرت درک مفاهیم اساسی محیط زیست و محتوای علمی آنها را رشد و پرورش می دهند و در تهیه و اجرا و نظارت طرح های پژوهشی کاربردی مربوط به محیط زیست مهارت لازم را کسب می کنند.

 درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل
 دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ آب‌، اقتصاد کشاورزی‌ و ماشین‌های‌ کشاورزی‌:
ریاضیات‌ عمومی، فیزیک‌ عمومی‌، شیمی‌ عمومی، آمار و احتمالات، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، هواشناسی‌، آبیاری‌ عمومی، اقتصاد کشاورزی‌، خاک‌شناسی‌ عمومی‌، زراعت‌ عمومی، مساحی‌ و نقشه‌برداری، باغبانی‌ عمومی‌، عملیات‌ کشاورزی‌، زراعت‌ غلات، آشنایی‌ با کامپیوتر.
دروس‌ تخصصی‌ مهندسی‌ کشاورزی‌ ـ آباستاتیک‌، مقاومت‌ مصالح‌، هیدرولیک‌، نقشه‌برداری، طراحی‌ سیستم‌های‌ آبیاری، اصول‌ زهکشی‌، هیدرولوژی آب‌های‌ سطحی، آب‌های‌ زیرزمینی‌، مهندسی‌ زهکشی‌، پمپاژ و ایستگاه‌های‌ پمپاژ، تأمین‌ آب‌ شرب‌ روستاها، مصالح‌ و روش‌های‌ ساختمانی‌، هیدرولیک‌ انهار، طراحی‌ ساختمان‌های‌ انتقال‌ آب‌، حفاظت‌ آب‌ و خاک‌، اقتصاد مهندسی‌.
گرایش اقتصاد کشاورزی
مهندسی‌ اقتصاد کشاورزی‌، قوانین‌ کلان‌ اقتصاد را در بخش‌ کشاورزی‌ پیاده‌ می‌کند تا بتوان‌ از امکانات‌ و منابع‌ موجود بهترین‌ استفاده‌ را کرد و بیشترین‌ سود را به‌ دست‌ آورد. به‌ عبارت‌ دیگر در این‌ علم‌ مسائل‌ اقتصادی‌ در بخش‌ کشاورزی‌ اعمال‌ می‌شود تا با استفاده‌ از منابع‌ موجود اعم‌ از زمین‌، آب‌، کود، بذر، نیروی‌ انسانی‌ و سرمایه‌ حداکثر محصول‌ و حداکثر سود به‌ دست‌ آید. این‌ رشته‌ تلاش‌ می‌کند از یک‌ سو فعالیت‌ کشاورزان‌ و مدیران‌ واحدهای‌ کشاورزی‌ را بهینه‌ کند و از سوی‌ دیگر در بهبود برنامه‌ریزی‌ سیاستمداران‌ و مدیران‌ دولتی‌ در بخش‌ کشاورزی‌ نقش‌ داشته‌ باشد.درباره تفاوت دو رشته اقتصاد گرایش اقتصاد کشاورزی و مهندسی کشاورزی گرایش اقتصاد کشاورزی باید گفت که هر چند دروس اختصاصی هر دو رشته یکی است، اما دانشجویان رشته اقتصاد گرایش اقتصاد کشاورزی پایه رشته تحصیلی‌شان بر علم اقتصاد استوار است و دانشجویان رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی پایه دروسشان بر دانش کشاورزی استوار شده است به عبارت دیگر دانشجوی اقتصاد کشاورزی با دانش کشاورزی و عوامل طبیعی از قبیل آب، خاک و هوا آشنایی لازم را ندارد.

توانایی‌های‌ لازم
دانشجویی‌ که‌ به‌ کشاورزی‌ علاقه‌ دارد و از کار و فعالیت‌ در مزارع‌ و دامداری‌ها لذت‌ می‌برد، می‌تواند در این‌ رشته‌ پیشرفت‌ کند چون‌ یک‌ فارغ‌التحصیل‌ مهندسی‌ اقتصاد کشاورزی‌ نمی‌تواند از محیط‌های‌ روستایی‌ و قطب‌های‌ تولید کشاورزی‌ فاصله‌ بگیرد و در پشت‌ میز، محاسبات‌ اقتصادی‌ خود را انجام‌ دهد. همچنین دانشجوی این رشته باید در درس ریاضی توانمند باشد تا بتواند به خوبی محاسبه کرده و اطلاعات به دست آمده را تجزیه و تحلیل کند.
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌
متأسفانه‌ در کشور ما جایگاه‌ فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ کشاورزی‌ و از جمله‌ مهندس‌ اقتصاد کشاورزی‌ به‌ درستی‌ مشخص‌ نیست‌ و در حال‌ حاضر 40 هزار مهندس‌ کشاورزی‌ بیکار در کشور داریم‌ که‌ از دانشگاه‌های‌ دولتی‌ و آزاد فارغ‌التحصیل‌ شده‌اند. البته‌ این‌ به‌ آن‌ معنا نیست‌ که‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ هیچ‌ موقعیت‌ کاری‌ ندارند بلکه‌ فارغ‌التحصیل‌ این‌ رشته‌ در صورت‌ توانمندی‌ می‌تواند در شرکت‌های‌ خصوصی‌ طرح‌های‌ اقتصادی‌ و کشاورزی‌ ارائه‌ دهد یا در جهاد کشاورزی‌ به‌ برنامه‌ریزی‌ کوتاه‌ مدت‌، میان‌ مدت‌ و بلند مدت‌ برای‌ واحدهای‌ کشاورزی‌ مثل‌ مزارع‌، مرغداری‌ها و کارخانه‌های‌ صنایع‌ غذایی‌ بپردازد یا در مورد علل‌ موفقیت‌ و عدم‌ موفقیت‌ واحدهای‌ مختلف‌ کشاورزی‌ و نحوه‌ سرمایه‌گذاری‌ در زمینه‌ محصولات‌ کشاورزی‌ تحقیق‌ کند.
دروس‌ تخصصی‌ مهندسی‌ اقتصاد کشاورزی
بازاریابی‌ محصولات‌ کشاورزی، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان‌، اقتصاد ریاضی‌، اقتصادسنجی‌، مدیریت‌ مزرعه، اقتصاد منابع‌ طبیعی، تهیه‌ و ارزیابی‌ طرح‌های‌ کشاورزی، روش‌ تحقیق، اقتصاد توسعه‌ و سیاست‌ کشاورزی‌، حسابداری‌، اقتصاد تولید.
گرایش‌ ماشین‌های‌ کشاورزی‌
محاسبه ماشین‌های مورد نیاز برای یک مزرعه و نگهداری و رسیدگی به تعمیرات و برنامه‌ریزی برای زمان و نحوه کار ماشین‌های مورد نظر به وسیله فارغ‌التحصیل این رشته انجام می‌گیرد. به‌ عبارت‌ دیگر مهندسی‌ ماشین‌های‌ کشاورزی‌، کاربرد مهندسی‌ مکانیک‌ در کشاورزی‌ است‌ و هدف‌ آن‌ تربیت‌ کارشناسانی‌ است‌ که‌ بتوانند در زمینه‌های‌ کاربرد، نگهداری‌، تعمیر و ترویج‌ ماشین‌های‌ کشاورزی‌، برنامه‌ریزی‌ منطقه‌ای‌، مکانیزاسیون‌ کشاورزی‌ و مجری‌ و ارزیاب‌ پروژه‌های‌ عملیاتی‌ فعالیت‌ نمایند.

دروس‌ تخصصی
استاتیک‌، مقاومت‌ مصالح‌، دینامیک‌، مکانیک‌ سیالات‌، ترمودینامیک‌، نقشه‌کشی‌ صنعتی‌، طراحی‌ اجزای‌ ماشین‌، مواد ساختمانی‌ ادوات‌ کشاورزی‌، تکنولوژی‌ موتور، شناخت‌ و کاربرد تراکتور، ماشین‌های‌ کشاورزی، برق‌ و الکتریسیته‌.